Na przestrzeni dziejów Miasteczko dzieliło los Polski  i choć omijały nas te najbardziej doniosłe czy dramatyczne wydarzenia, mieliśmy w nich swój udział. Polska odzyskała niepodległość po latach rozbiorów 11 listopada 1918 roku, jednak tereny pograniczne, do których się wówczas zaliczaliśmy, musiały jeszcze poczekać. Powrót do Polski był możliwy dopiero za sprawą sukcesów Powstania Wielkopolskiego i decyzji Traktatu Wersalskiego, które się z tym wiązały.

Już rozejm w Trewirze kończący Powstanie Wielkopolskie z 16 lutego 1919 r., włączył Wielkopolskę do Polski, sięgając dalej niż linia frontu. Ostateczne rozstrzygnięcia przyniósł traktat wersalski, który jeszcze bardziej powiększył włączony obszar. Dopiero wówczas Miasteczko Krajeńskie oficjalnie znalazło się w granicach II Rzeczpospolitej. Odradzanie się polskiej państwowości, rozpoczęło się w pełni w styczniu 1920 roku, kiedy to wszedł w życie ratyfikowany traktat. 23 stycznia 1920 roku Polacy formalnie przejęli władzę w Miasteczku: przybył polski oddział wojskowy, powołano komendanta miasta – plutonowego Frankowskiego, stopniowo Polacy zastępowali Niemców w Magistracie, pierwszym polskim Burmistrzem został Nepomucen Mikołajewski. Powstał tu urząd celny, komisariat żandarmerii i inne instytucje, typowe dla miasta przygranicznego .

Opuszczający  w 1920 roku Miasteczko żołnierze niemieckiego Grenzchutzu odgrażali się słowami „wrócimy!”. Nie dali na siebie długo czekać, wrócili w 1939 roku. Ale i tu historia zatoczyła koło i w styczniu 1945 roku wraz ze zbliżającą się nieuchronnie klęską nazistowskich Niemiec, ewakuowali się z miasta. Tym razem opuszczali je również cywile, drogą w kierunku Grabówna i Wysokiej, w pośpiechu zabierając dobytek. Strategicznym miastem była Piła – Twierdza Schneidemuhl, o którą stoczono ciężkie walki (stąd duże zniszczenia wojenne). Miasteczko stanęło na drodze idącym od strony Noteci radzieckim oddziałom piechoty, które oficjalnie wyzwoliły miasto 27 stycznia 1945 roku (bez walki) i jeszcze tego samego dnia rozpoczęły oblężenie niemieckiej Piły. Nowe, komunistyczne władze na naszym terenie tworzył radziecki komendant, kapitan Lulichen.